Badania z zakresu medycyny pracy są dla pracownika obowiązkowe, skierowanie zatem jest poleceniem służbowym. Jeśli pracownik będzie się od nich uchylał, może utracić wynagrodzenie lub też pracę. Obowiązkowy charakter badań określa art. 229 KP i rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej o badaniach lekarskich pracowników (Dz.U. nr 69, poz 332 ze zm.)

Pracownik, który nie posiada aktualnego orzeczenia o stanie zdrowia nie może wykonywać swych obowiązków, ponieważ pracodawca musi mieć pewność, że nie istnieją przeciwwskazania do pracy na określonym stanowisku.

Badania takie przeprowadza się w ramach godzin pracy, z prawem do wynagrodzenia, a gdy wykonywane są poza godzinami – powinien uzyskać gratyfikację za czas wolny.

W przypadku odmowy poddania się badaniom pracodawca może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia (art. 52 § 1 KP)

Rodzaje badań profilaktycznych:

Badanie wstępne – Pracodawca kieruje na nie:

• nowych Pracowników przed rozpoczęciem pracy
• pracowników po zmianie stanowiska pracy
• jeżeli zmieni się charakter stanowiska pracy – wystąpią nowe narażenia.

Badanie okresowe – Pracodawca kieruje na nie:

• osoby pracujące już na danym stanowisku, przed zakończeniem ważności poprzedniego zaświadczenia.

Badanie kontrolne – Pracodawca kieruje na nie:

• każdego Pracownika, który był na zwolnieniu lekarskim dłużej niż 30 dni; Pracownik powinien poddać się badaniom w celu uzyskania orzeczenia lekarskiego przed ponownym podjęciem pracy.

Przebieg badań profilaktycznych:

1. Pracodawca wystawia skierowanie na badanie
2. Pracownik umawia się na wizytę w przychodni z podaniem informacji zawartych na skierowaniu. W dniu badania Pracownik zgłasza się z wypełnionym oryginałem skierowania do przychodni.
3. Pracownik wykonuje badania i otrzymuje od lekarza medycyny pracy orzeczenie lub zaświadczenie lekarskie

Pracodawca/ Pracownik ma możliwość odwołania się od treści orzeczenia lekarza badającego w ciągu 7 dni od momentu otrzymania/ odbioru zaświadczenia.

Skierowanie na badania profilaktyczne

Lekarz Medycyny Pracy wykonuje badanie na podstawie oryginału skierowania wydanego przez Pracodawcę. Jest to dokument przechowywany w dokumentacji medycznej pacjenta, informuje on o narażeniach i czynnikach szkodliwych, występujących na stanowisku pracy.

Prawidłowo wypełnione skierowanie powinno:

• być dokładne i czytelne
• zawierać wszystkie niezbędne dane i informacje o stanowisku pracy
• być opatrzone wymaganymi pieczątkami (pieczęć firmy z nr NIP) oraz podpisem osoby upoważnionej do wystawienia skierowania (specjalista BHP lub osoba znająca środowisko pracy, np. kierownik danego działu)

Pracownik zgłaszając się na badania, powinien mieć ze sobą skierowanie ważne 3 miesiące od daty wystawienia.

Pracownik, u którego choroba trwała ponad 30 dni i powraca do pracy (lub idzie na urlop wypoczynkowy) kierowany jest przez pracodawcę na badanie kontrolne. Na badanie należy zgłosić się ze skierowaniem od pracodawcy oraz zaświadczeniem od lekarza prowadzącego (leczącego) o zakończeniu leczenia.

Spirometria – Badanie służy ocenie wydolności oddechowej człowieka. Ma określić pojemność zawartych w płucach gazów i dać informację o sprawności wentylacyjnej układu oddechowego. Pomaga określić również szybkość i objętość wymiany gazowej w płucach. Przygotowanie do badania:

1. na kilka godzin przed spirometrią nie jedz obfitego posiłku, gdyż „przejedzenie” utrudnia właściwe oddychanie,
2. na kilka godzin przed spirometrią nie pij kawy, herbaty i napojów typu cola, gdyż zawierają kofeinę i inne substancje działające na oskrzela,
3. na 1-2 godziny przed spirometrią nie pal papierosów, gdyż składniki dymu tytoniowego działają niekorzystnie na drogi oddechowe,
4. ubierz się w ubranie nie krępujące ruchów, aby móc właściwie oddychać podczas badania,
5. po konsultacji z lekarzem, powstrzymaj się od zażywania leków wpływających na układ oddechowy przed badaniem spirometrycznym przez okres czasu, jaki jest podany poniżej:

• Krótkodziałające beta2-mimetyki (Berotec, Salbutamol, Ventolin) – 8 godzin
• Bromowodorek ipratropium (Atrovent) – 8 godzin
• Krótkodziałające preparaty teofiliny (czopki) – 12 godzin
• Preparaty teofiliny o przedłużonym działaniu (Euphyllin CR retard, Theophyllinum, Theophyllinum prolongatum, Theoplus, Theospirex retard) – 24 godziny
• Długodziałające beta2-mimetyki (Foradil, Oxis, Serevent, Zafiron)- 24 godziny
• Preparaty teofiliny typu „long” (Euphyllin long)- 48 godzin.

Badanie audiometryczne – W wyniku badania uzyskuje się informacje, które pozwalają określić rodzaj niedosłuchu i stopień uszkodzenia słuchu. Badanie polega na określeniu słyszenia progowego tonów czystych w zakresie częstotliwości od 125 Hz do 10000 Hz. Dokonuje się tego w oparciu o informacje uzyskane od badanego podczas podawania sygnałów dźwiękowych o różnym natężeniu w poszczególnych częstotliwościach. Fala dźwiękowa dociera do ucha badanego drogą powietrzną lub kostną poprzez nagłowne słuchawki powietrzne bądź kostne.

Przygotowanie do badania: nie ma specjalnych zaleceń

EKG – jest to skrótowa nazwa elektrokardiogramu czyli zapisu czynności bioelektrycznej serca. Potocznie często nazywamy tak samo wykonanie tego badania lub nawet aparat, który je wykonuje czyli elektrokardiograf. Badanie EKG pozwala na ocenę rytmu i częstości pracy serca oraz umożliwia wykrycie uszkodzenia mięśnia sercowego u osób które przeszły lub właśnie przechodzą zawał serca. Na podstawie zapisu EKG można również ocenić wielkość komór serca. Badanie EKG może być wykonane w gabinecie lekarskim, w przychodni albo przy łóżku chorego. W czasie badania pacjent ułożony jest w pozycji leżącej z odkrytymi kończynami i klatką piersiową. Elektrody przymocowuje się na kończynach górnych i dolnych oraz klatce piersiowej przy pomocy specjalnych uchwytów lub przyssawek. Å»el którym smaruje się skórę przed założeniem elektrod zwiększa przewodzenie pobudzeń elektrycznych. Podczas badania należy pozostać w bezruchu, ponieważ skurcze mięśni zaburzają zapis. Wynik jest w postaci graficznego wykresu, który następnie jest interpretowany przez lekarza. Całe badanie trwa około 5-10 minut.

Przygotowanie do badania – EKG jest badaniem nieinwazyjnym czyli nienaruszającym tkanek ciała. Jest badaniem bezbolesnym i nie związanym z żadnym ryzykiem dla pacjenta. Nie wymaga specjalnego przygotowania lub opieki po wykonanym badaniu.

Badanie kontrastometrem – kontrastometria (Nyktometria) to badanie oceniające zdolność ludzkiego oka do widzenia w ciemności, a także po nagłym olśnieniu.
Przygotowanie do badania: nie ma specjalnych zaleceń, należy pamiętać o zabraniu ze sobą okularów korekcyjnych i być wypoczętym.

Badania laboratoryjne

Przygotowanie do pobrania krwi

• Pobieranie krwi wykonujemy w godzinach porannych 8.00 – 10.00 przed przyjęciem pokarmów i płynów (szczególnie słodkich), aby nie zaburzać oznaczeń niektórych parametrów takich jak: stężenie glukozy na czczo, stężenie cholesterolu lub trójglicerydów.
• Niektóre badania laboratoryjne wymagają dłuższego okresu bycia na czczo (nawet do 12 lub więcej godzin) lub różnych okresów specjalnej diety (np.: profil lipidowy, oznaczanie insuliny itp.)
• Powinniśmy zapytać lekarza, czy należy wstrzymać się z przyjmowaniem leku oraz poinformować personel laboratorium o jego przyjmowaniu.

Ogólna analiza moczu:

• pobierz mocz poranny, tzn. co najmniej po 8 godzinach spoczynku do czystego pojemnika (można go nabyć w aptece lub w przychodni)
• przy higienie intymnej, nie używaj środków odkażających
• do osuszenia zastosuj ręcznik papierowy
• do jednorazowego pojemnika pobierz środkowa partie strumienia moczu
• kobiety powinny wykonać badanie co najmniej 3 dni po menstruacji

Posiew moczu:

• pobierz mocz poranny w pojemnik na mocz, który musi być sterylny (jałowy) najczęściej jest opakowany dodatkowo w folię.
• próba powinna pochodzić z tzw. środkowego strumienia. Pierwszą porcję moczu należy odrzucić. Mocz należy pobierać przed rozpoczęciem antybiotykoterapii.

Cholesterol, cholesterol HDL, cholesterol LDL, trójglicerydy

Przygotowanie do badania:

• przez kilka dni przed badaniem utrzymuj dietę
• unikaj jedzenia tłuszczu, palenia papierosów i alkoholu
• przed pobraniem nie bierz leków obniżających poziom cholesterolu
• unikaj stresu i nadmiernego wysiłku

Żelazo

Przygotowanie do badania:

• nie zażywaj przed badaniem preparatów zawierających żelazo
• w dniu poprzedzającym badanie unikaj posiłków bogatych w żelazo kobiety powinny wykonać badanie co najmniej 3 dni po menstruacji

Glukoza

• przed badaniem nie zażywaj środków przeczyszczających, moczopędnych, antybiotyków, kortyzonu, preparatów hormonalnych, dużej ilości kawy, witaminy C
• nie pal papierosów
• nie pij soków owocowych
• nie żuj gumy